شرکت پادگین طب

^{برخي از پروتئين هاي هورمون گير عبارتند از: 1) گلوبولين تيروکسين گير؛ 2) گلوبولين کورتيکواستروئيد گير؛ 3) گلوبولين گيرنده هورمون هاي جنسي؛ 4) آلبومين؛ 5) پره آلبومين؛ 6) ترا نسفرين
در سنجش هايي که ميزان تام هورمون مورد نظر است به منظور جلوگيري از اتصال هورمون هاي نشاندار و غير نشاندار اين پروتئين ها را از محيط عمل خارج نموده، يا با مهار کننده مانع اتصال به آنها مي شوند. در سنجش هاي تام جدا کردن تمام ليگاندهاي متصل به پروتئين هاي حامل، جلوگيري از اتصال مجدد آنها و نيز اتصال ليگاندهاي نشاندار به آنها ضروري است. اين کار به روش هاي مختلفي صورت مي پذيرد مانند:
1) استخراج با حلال (Solvent extraction) (در مورد مولکولهاي محلول در چربي مانند استروئيدها)
2) عوامل بازدارنده (Blocking agents) (در مورد هورمون هاي تيروئيدي و استروئيدي)
3) دناتوراسيون پروتئين هاي حامل توسط حرارت، pH، املاح و حلال هاي آلي و ... (در مورد استروئيدها، هورمونهاي تيروئيدي، سيکلوسپورين و پپتيدها)
4) استخراج تمايلي (Affinity extraction) (در کليه موارد)
همانطور که اشاره شد از دو روش کلي بهره گرفته مي شود
1) با انواع روش هاي دناتوراسيون جايگاه اتصال ليگاند روي پروتئين ها را تخريب مي کنند.
2) توسط عوامل مشابه ليگاند با غلظت بالاتر جايگاه هاي مربوطه را اشغال مي کنند. در اين حالت ليگاند نمي تواند به جايگاه اشغال شده متصل شود.
استفاده از ساليسيلات ها به عنوان عامل بازدارنده در سنجش هورمون هاي تيروئيدي مثالي در اين زمينه است. تغيير در برخي از پروتئين هاي حامل ويژه، تاثير شديدي بر نتيجه سنجش ها خواهد گذارد. مثلاً گزارشاتي مبني بر تداخل افزايش ميزان گلوبولين گيرنده هورمونهاي جنسي (SHBG= Sex hormone binding globulin) در سنجش تستوسترون و استراديول وجود دارد. چنانچه غلظت SHBG کمتر از 30 نانومول باشد غلظت تستوسترون مثبت کاذب خواهد بود و اگرغلظت SHBG بيشتر از 90 نانومول باشد غلظت تستوسترون بيش از 40 درصد منفي کاذب بدست خواهد داد. محققان علت اين تداخل را رقابت پروتئين هاي هورمون گير و آنتي بادي ها در اتصال و ايجاد تعادل با ليگاندهاي مربوطه مطرح کرده اند. تغييرات غلظت گلوبولين تيروکسين گير به دلايل ژنتيکي، متابوليکي و هر دو ممکن است. در برخي بيماري ها و نيز در موارد مصرف برخي داروها تغيير غلظت پروتئين هاي هورمون گير مشاهده مي شود. تغييرات TBG (Thyroxine binding globulin)، اندازه گيري و تفسير نتايج هورمون هاي تيروئيدي را تحت تأثير قرار مي دهد. براي غلبه بر اين مشکل دو استراتژي اتخاذ شده است:
1) اندازه گيري مستقيم هورمون آزاد
2) اندازه گيري پروتئين هاي حامل مربوطه و انجام تصحيح ميزان هورمون تام
مثلاً در مورد سنجش T4 تيروکسين مي توان ميزان تيروکسين آزاد FT4 را اندازه گيري کرد يا با اندازه گيري پروتئين هاي حامل آن در سنجش T-Uptake بر اساس ميزان T4 و T-Up ميزان (FTI ) thyroxine index را محاسبه کرد. خوشبختانه امروزه ابزار سنجش هاي ميزان تام هورمون ها، ليگاندها و ميزان آزاد آنها بطور رايج در دسترس مي باشند.
جهت سنجش ميزان آزاد ليگاند از دو روش ااصلي استفاده مي شود:
1) دياليز تعادلي (Equilibrium)؛ 2) آناليز مستقيم (Direct analysis)
در روش دياليز تعادلي ليگاند و پروتئين هاي حامل مربوطه در درون کيسه دياليز قرار مي کيرند. سپس در بيرون کيسه دياليز مثلاً حجم معادل داخل کيسه، بافر مربوطه اضافه مي شود. از کيسه دياليز فقط ليگاند آزاد خارج مي شود با برابري ميزان ليگاند آزاد در داخل و بيرون کيسه دياليز، تعادل مجدداً ميان ليگاند و پروتئين هاي حامل در درون کيسه برقرار مي شود. حال اگر بلافاصله از بيرون کيسه نمونه برداري شود و ليگاند اندازه گيري شود، چون پروتئين حامل نمي تواند از کيسه خارج شود در اصل فقط ميزان هورمون آزاد اندازه گيري خواهد شد. اين روش دقيق، ولي وقت گير است و خصوصاً در آزمايشگاه هاي تشخيصي با تعداد زياد نمونه عملاً امکانپذير نمي باشد. اما در روش آناليز مستقيم، از مشابه آناليت که قادر به اتصال به پروتئين حامل نمي باشد ولي توسط آنتي بادي شناسايي مي شود بهره مي گيرند. لذا در تعادل ليگاند و پروتئين حامل آشفتگي ايجاد نمي کند. صحت اين روش با اندازه گيري ليگاند در سرم هايي که بصورت ژنتيکي مثلاً بدون آلبومين (Analbuminemic) هستند، مشخص شده است زيرا با افزايش مقادير متفاوتي از آلبومين، ليگاند سنجيده شده بدون تغيير ارزيابي شده است. يکي ديگر از عوامل تداخل کننده، اسيدهاي چرب آزاد مي باشند که به علت تداخل در اتصال برخي ليگاندها مانند تيروکسين به پروتئين هاي حامل سبب سنجش ميزان کاذب هورمون آزاد مي شود. افزايش ميزان FFA سبب افزايش کاذب ميزان آزاد هورمون T4 مي گردد. به هر حال علي رغم اينکه حداقل ده سال از زمان معرفي کيت هاي سنجش گر هورمون آزاد مي گذرد اما بررسي عملکرد آنها توسط محققان ادامه دارد}